Schenken bij geldproblemen
Geplaatst op: 11-11-2022, 12:03:23
De zaak van uw broer Peter verkeert in grote financiële problemen. Een schuldeiser wil over een paar dagen € 45.000 hebben. Uw broer gaat failliet als hij niet betaalt. U kunt helpen, maar hoe zit het met de schenkbelasting?
Broer Peter is met zijn bedrijf in moeilijkheden geraakt. Een faillissement dreigt. Bij een leverancier staat een rekening van € 45.000 open en zijn geduld is op. Peter kan het bedrag onmogelijk betalen. U besluit dit dan maar voor hem te doen. Een rib uit uw lijf natuurlijk, maar familie laat je niet stikken. U heeft eerst wel even aan uw adviseur gevraagd of er schenkbelasting moet worden betaald. U ervaart de financiële hulp als moreel plichtsbesef en niet als vrijgevigheid. Juristen noemen dat een natuurlijke verbintenis. In de belastingwet worden dergelijke bevoordelingen echter ook als schenkingen aangemerkt. Gelukkig geldt er een vrijstelling voor schenkingen aan personen die hun schulden niet kunnen betalen.
Schenking derden zwaar belast
Voor schenkingen aan derden, waar ook broers en zussen onder vallen, is de vrijstelling van schenkbelasting in 2022 € 2.274. Het tarief voor bedragen tot € 130.425 is 30% en over het meerdere 40%. Dat zijn geen kinderachtige tarieven. De schenkbelasting zou voor Peter op € 12.817 uitkomen. Dat kan hij natuurlijk ook niet betalen. Een schenker is aansprakelijk voor de schenkbelasting van de begiftigde. Als u de schenkbelasting voor uw rekening neemt, is dat ook weer een belaste schenking. De totale schenkbelasting zou dan uitkomen op € 18.310. Dan bedraagt de rib uit uw lijf maar liefst € 63.310.
Vrijstelling minvermogenden
Gelukkig weet uw belastingadviseur dat er een vrijstelling is voor schenkingen aan personen die niet in staat zijn hun schulden te betalen: de vrijstelling voor minvermogenden. Er is dus geen schenkbelasting verschuldigd. Deze vrijstelling geldt automatisch. U hoeft deze niet eerst bij de Belastingdienst aan te vragen en u hoeft daar ook geen aangifte van te doen.
Schenking geen winst
Voor Peter is de schenking geen winst voor de inkomstenbelasting, ook al gaat het om een zakelijke schuld. Dat u hem uit de brand helpt, is iets persoonlijks. Dat zou anders zijn als een zakelijke partij van zijn vordering afziet of met een lager bedrag genoegen neemt, bijvoorbeeld die leverancier. Dan zou het voordeel in principe wel winst voor de inkomstenbelasting zijn. Ook hier geldt echter een vrijstelling als de schuldenaar zijn schuld niet kan betalen. Die vrijstelling wordt overigens wel verminderd met het bedrag van de eventuele verrekenbare verliezen van de schuldenaar. Het doel van deze vrijstelling is om schuldsaneringen van bedrijven niet te bemoeilijken.
En als u € 45.000 leent?
In plaats van een schenking had u Peter ook € 45.000 kunnen lenen. Gezien zijn financiële moeilijkheden zou de kans groot zijn dat u ook dan het geld kwijt bent. Uw broer zou de lening pas kunnen aflossen als hij aan al zijn andere financiële verplichtingen heeft voldaan, en als de boodschappen voor zijn gezin zijn betaald. Als het bedrijf niet beter gaat draaien en Peter niet de tering naar de nering zet, moet u de vordering op hem afschrijven. In dergelijke gevallen draait het hier vaak op uit. Stel dat u de vordering in 2025 kwijtscheldt, omdat u op dat moment inziet dat aflossing er toch niet meer van gaat komen. Valt die kwijtschelding dan ook onder de schenkvrijstelling voor minvermogenden? Vreemd genoeg zeggen rechters dat dit niet het geval is.
Vrijstelling voor iedereen
Voor de goede orde: de vrijstelling voor minvermogenden is niet beperkt tot ondernemers. Zij geldt ook voor particulieren met schulden. Misschien heeft u ook een bedrag geschonken aan zus Anna, die grote schulden heeft bij postorderbedrijven en een betalingsachterstand bij het energiebedrijf. Ook haar kunt u zonder schenkbelasting uit de brand helpen.
Help buurman of bekende
Door de coronacrisis zijn veel ondernemers in financiële problemen geraakt. Niet alle ondernemers kwamen voor overheidssteun in aanmerking en de steun die ondernemers wel kregen, was niet altijd voldoende. Door de gigantische stijging van de energieprijzen dreigen veel bakkers, glastuinders, sauna-exploitanten, etc. richting de financiële afgrond te gaan. Door de ongekende prijsstijgingen kunnen ook veel particulieren de eindjes niet meer aan elkaar knopen. Sociaal voelende familieleden en vrienden kunnen zich gedwongen voelen bij te springen. Crisis en armoede kan mensen nader tot elkaar brengen. De overheid kan niet alle financiële problemen van de burgers oplossen. Heeft u een buurman of bekende die wat financiële steun kan gebruiken? Voor giften in deze sfeer geldt in ieder geval de schenkvrijstelling van € 2.274. Hogere bedragen vallen misschien onder de vrijstelling voor minvermogenden.
Levensonderhoud familielid
U heeft een zus, Laura. Zij kwam na haar echtscheiding in 2015 op zwart zaad te zitten. Gezien haar geestelijke toestand is een baan voor haar een brug te ver. Zij wil uit principiële overwegingen geen beroep doen op bijstand van de overheid. U speelt voor sociale dienst en ondersteunt haar maandelijks met € 1.000. Laura heeft geen schulden, zodat de vrijstelling voor minvermogenden niet van toepassing is. In 2022 zou u daarom over uw schenkingen (in totaal € 12.000) ruim € 4.000 schenkbelasting moeten betalen. In deze gevallen kan om kwijtschelding van deze belasting worden verzocht. Kwijtschelding wordt namelijk verleend als het gaat om het verschaffen van levensonderhoud van een begiftigde die verstoken is van eigen middelen van bestaan en die wegens ouderdom, invaliditeit of om andere redenen buiten staat is zich die middelen door arbeid te verschaffen. Dit geldt ook voor een schenking voor de bekostiging van noodzakelijke medische hulp die niet door de zorgverzekeraar wordt vergoed. Duidelijk moet dan wel zijn dat de patiënt of, bij een minderjarige patiënt zijn ouder(s), onvoldoende middelen heeft of hebben om de kosten te betalen. Deze ambtelijke taal komt uit het besluit van het Ministerie van Financiën van 4 september 2020 (nr. 2020-157866). In de praktijk wordt voor dit soort ondersteuningen overigens geen aangifte schenkbelasting gedaan. De fiscus controleert dit ook niet. De meeste mensen komen gewoon niet op het idee dat je in dit soort gevallen schenkbelasting zou moeten betalen.
TIP
Stel dat het dreigende faillissement van broer Peter zich rond de jaarwisseling afspeelt. Is het dan fiscaal handig de betaling vlak voor 1 januari 2023 of vlak na 1 januari 2023 te doen? Het eerste. Als je het er vlak voor doet, telt het bedrag niet meer mee voor uw vermogensrendementsheffing (box 3) van 2023.
Bron: bijdrage van drs. H.J. Meijer, directeur van MFAS/Meijer Fiscale Adviessystemen te Oegstgeest (www.mfas.nl) en mede-eigenaar van FiscAlert, in FiscAlert oktober 2022 | jrg 28 nr 8 | p.24-25