Fiscalist weet het bijna niet meer
Geplaatst op: 23-11-2018, 10:59:34
Het belastingstelsel is te moeilijk geworden. Zo complex dat de gespecialiseerde adviseur soms niet weet hoe hij zijn klant kan helpen, zegt Bartjan Zoetmulder, voorzitter van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB).
Tientallen uren werd er begin deze maand in de Tweede Kamer gepraat over het vuistdikke Belastingplan van het kabinet, met nog meer wetten en regels. Staatssecretaris Snel (Financiën) gaf zelf aan dat het belastingstelsel op de schop moet. Bartjan Zoetmulder, voorzitter van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) en partner bij de belastingadviestak van Loyens & Loeff, sluit zich daarbij aan en wil de staatssecretaris graag helpen: „Wij denken dat het heel belangrijk is dat er fundamenteel nagedacht moet worden over de vraag of we niet naar een ander systeem toe moeten. Voor de inkomsten-, maar ook de vennootschapsbelasting. Dat zou veel simpeler moeten.”
Wat is er misgegaan met ons belastingstelsel?
„Omdat het bestaande systeem al zo complex is, zijn bijna alle aanpassingen die je maakt niet ter vervanging van de bestaande regels, maar daar bovenop. Neem bijvoorbeeld de eigen woning. Als je kijkt naar het artikel in de wet daarover, daar stond ooit: je mag hypotheekrente aftrekken. Inmiddels staan daar allerlei artikelen omheen die zorgen dat je minder aftrek krijgt, dat je bijtelling hebt voor je eigen huis, dat er verschillen tussen nieuwe en oude leningen zijn. En nu zegt de staatssecretaris: we kunnen hier niet meer aan voldoen, want de Belastingdienst kan dit niet meer aan. Op een gegeven moment hebben wij als NOB ook gezegd: wetten die niet uitgevoerd kunnen worden, moeten ook niet ingevoerd worden.”
Hoe erg loopt het uit de klauwen?
„Neem bijvoorbeeld de deelnemingsvrijstelling. Daar zijn we nu bij artikel 13, lid 19 beland. Toen ik 25 jaar geleden begon met werken hadden we volgens mij alleen nog maar lid 1 tot en met 5. Er wordt alleen maar anti-misbruikmaatregel op anti-misbruikmaatregel gestapeld. Dat wordt volstrekt onwerkbaar. Op een gegeven moment is het zo complex dat je als adviseur eigenlijk je klanten niet meer kan adviseren over wat ze moeten doen. Dat is het grote probleem waar we op dit moment in zitten.”
Wie veroorzaakt dat probleem dan? De Belastingdienst die zijn systemen niet op orde heeft of de politiek die te veel wet- en regelgeving over de schutting gooit?
„Belastingen worden ingezet om bepaalde doelen te verwezenlijken en gedragseffecten te stimuleren. Neem bijvoorbeeld de fiets van de zaak: het stimuleren van elektrische fietsen zodat mensen minder in de auto gaan zitten. Wat gebeurt er dan? Er moet ook weer een bijtelling komen, want je krijgt iets van de zaak. Dan ben je dat effect ook weer aan het wegnemen, want je moet een belasting betalen om op de fiets te stappen. Maar zo zit de fiscaliteit in elkaar, alles heeft met elkaar te maken. En dat is een enorme brij geworden van in elkaar hangende regels en wordt alleen maar ingewikkelder.”
Is dat niet goed voor jullie beroepsgroep, als het heel complex is jullie hulp vaker nodig is?
„Er is heel veel kritiek over belastingadviseurs die het onderste uit de kan willen halen. Ik kan je vertellen dat sinds een aantal jaar wij als belastingadviseurs alleen maar bezig zijn te voorkomen dat je dubbele belasting betaalt. En waar bedrijven er tien jaar geleden nog actief op stuurden dat hun belastingdruk zo laag mogelijk was, zeggen ze tegenwoordig: ik wil gewoon geen gezeur met de fiscus. Maar het probleem is dat het wettelijk systeem zo complex is geworden dat je als klant door de bomen het bos niet meer kan zien. En als adviseur weet je ook bijna niet meer hoe je het moet doen. Het wordt steeds ingewikkelder.”
Hoe verandert dat het vak van de belastingadviseur?
„Wat je ziet is dat steeds meer adviseurs zich specialiseren in een bepaald stukje wetgeving. Maar toen ik 25 jaar geleden begon, was er nog een heel dun wetboek en kon je generalist zijn. Nu moet je je wel specialiseren, omdat elk onderdeel van de wet een heel dik wetboek vormt, met veel aspecten eraan. Dus alleen als je echt een specialist bent, kan je goed je klant adviseren. En zelfs dan is het nog moeilijk.”
Willen bedrijven niet gewoon nog steeds zo scherp mogelijk langs de wind zeilen en zo weinig mogelijk belasting betalen?
„Er zijn wereldwijd belastingverdragen aangepast en ook nationale regelgeving. Daardoor kan je je bedrijf niet meer erop structureren dat je een relatief betekenisloze doos ergens hebt zitten waar dan ineens alle winst uitkomt. Dat is gewoon praktisch en technisch niet meer mogelijk onder de nieuwe regels. Bovendien hebben we bij de NOB een code waar leden zich aan moeten houden en we verwachten van ze dat zij de maatschappelijk aspecten van hun advies met cliënten bespreken.”
Zijn bedrijven beter af onder kabinet-Rutte III?
„Voor de vennootschapsbelasting moet Nederland veel regels uit Europa invoeren. Dat leidt tot een verbreding van de grondslag, er is dus meer winst om belasting over te heffen. En dus is er de ruimte om het tarief te verlagen. Daarmee is het effect van de grondslagverbreding gedempt. Er is best veel discussie geweest over de vraag of bedrijven er nou op vooruit gaan. Nou, dat is voor veel dus niet zo.”
Hoe kunnen we het makkelijker maken voor de fiscus?
„Eigenlijk zou je meer vooraf en realtime in overleg moeten kunnen met de Belastingdienst. Voor grote bedrijven is dat al geregeld. Daar zie je dat het werkt. Maar als je mkb’er of particulier bent en een vraag hebt, dan zit je met de Belastingtelefoon. Die wordt niet opgenomen en als er al wordt opgenomen krijg je een callcenter aan de lijn, dat het antwoord meestal niet weet.”
De Belastingdienst heeft dan toch ook geen capaciteit om iedereen vooraf te helpen?
„Daar heb je mensen voor nodig, zo simpel is het. We vinden ook dat er veel geïnvesteerd moet worden in de Belastingdienst. Niet alleen in de ICT, maar ook inhoudelijk. Zodat de fiscus een gesprekspartner kan zijn. We zien dat de waardering voor de fiscus enorm omhooggaat als ze die rol kunnen spelen. Maar ik denk ook dat je minder capaciteit nodig hebt als je een goed systeem hebt waarin je op basis van onderling vertrouwen vooraf afspraken kan maken. Je hebt meer mensen nodig als je geen afspraken hebt, er onduidelijkheden zijn over aangiftes en je dan achteraf met audits moet gaan controleren. Waarbij aangetekend: je moet natuurlijk wel degelijk af en toe na afloop goede controles doen of mensen zich wel aan de beloftes houden.”
Wat kan de NOB in een hervorming van het belastingstelsel betekenen?
„We willen ons veel meer opstellen als een proactieve fiscale denktank. We hebben 5200 academisch opgeleide fiscalisten binnen de NOB, die allemaal met hun voeten in de praktijk staan en graag hun visie en praktijkervaring delen.”
Betekent een versimpeling van het stelsel ook dat we moeten accepteren dat het minder compleet is en er meer mazen in de wet zitten?
„Het kan wel simpel en robuust worden, dat weet ik zeker. En ja, misschien moeten we een paar veren laten. Maar het belangrijkste is dat het simpeler wordt. En als we nou eens iets nieuws bedenken en afspreken dat we daar tien jaar niks aan veranderen. Laten we gewoon rust kopen met elkaar, want het is niet meer te doen. Maar dat gaat natuurlijk niet gebeuren.”
Bron: bijdrage van Leon Brandsema van 23 november 2018 op www.dft.nl